de elfenkoning

Op een winterse zaterdag maakte ik deze foto in landgoed Amelisweerd. U weet wel, dat schitterende kleine stukje natuur aan de oostkant van Utrecht waar minister Schultz van Haegen ooit en nu minister Cora van Nieuwenhuizen helaas opnieuw een deel van af wil snoepen om de A27 te verbreden.
Maar dit stukje gaat niet over asfalt.

De warme zon op het besneeuwde koude landschap zorgde voor nevelslierten vlak boven het maaiveld en bomen die zichtbaar damp ‘ademden’ – schitterend maar ook een beetje angstaanjagend. Het deed me denken aan het lied van Schubert der Erlkönig, of eigenlijk de tekst daarvan, een ballade van Goethe uit 1782 die Schubert in 1815 op muziek zette.

Een vader galoppeert ’s nachts te paard naar huis met zijn doodzieke zoon in zijn armen. De jongen met hoge koorts ijlt over de elfenkoning die hem eerst vriendelijk doch daarna met geweld dreigt mee te nemen naar gene zijde. Hij roept zijn bezorgde vader om hulp en die probeert hem tegen beter weten in gerust te stellen door te zeggen dat hij de nevelslierten en oude grijze wilgen ziet in het landschap waar ze doorheen rijden.

De muziek is wezenlijk onderdeel van het verhaal, het volgt gedetailleerd de gebeurtenissen en roept mede de huiveringwekkende sfeer op waarin de dialoog tussen enerzijds het kind en zijn vader en anderzijds het kind en de elfenkoning wordt gezongen.

De wilgen, de nevelslierten, de nacht en de muziek – je kunt je voorstellen dat de ijlende jongen en zijn vader lijden en beiden voelen dat de elfenkoning het gaat winnen.
Het heeft er alle schijn van dat er ook tegen de minister weinig is te beginnen.

Voor de liefhebbers de tekst van het lied:

Wer reitet so spät durch Nacht und Wind?
Es ist der Vater mit seinem Kind.
Er hat den Knaben wohl in dem Arm,
Er faßt ihn sicher, er hält ihn warm.

Mein Sohn, was birgst du so bang dein Gesicht?
Siehst Vater, du den Erlkönig nicht!
Den Erlenkönig mit Kron' und Schweif?
Mein Sohn, es ist ein Nebelstreif.

Du liebes Kind, komm geh' mit mir!
Gar schöne Spiele, spiel ich mit dir,
Manch bunte Blumen sind an dem Strand,
Meine Mutter hat manch gülden Gewand.

Mein Vater, mein Vater, und hörest du nicht,
Was Erlenkönig mir leise verspricht?
Sei ruhig, bleibe ruhig, mein Kind,
In dürren Blättern säuselt der Wind.

Willst feiner Knabe du mit mir geh'n?
Meine Töchter sollen dich warten schön,
Meine Töchter führen den nächtlichen Reihn
Und wiegen und tanzen und singen dich ein.

Mein Vater, mein Vater, und siehst du nicht dort
Erlkönigs Töchter am düsteren Ort?
Mein Sohn, mein Sohn, ich seh'es genau:
Es scheinen die alten Weiden so grau.

Ich lieb dich, mich reizt deine schöne Gestalt,
Und bist du nicht willig, so brauch ich Gewalt!
Mein Vater, mein Vater, jetzt faßt er mich an,
Erlkönig hat mir ein Leids getan.

Dem Vater grauset's, er reitet geschwind,
Er hält in den Armen das ächzende Kind,
Erreicht den Hof mit Mühe und Not,
In seinen Armen das Kind war tot.

En een prachtige vertolking van der Erlkönig door Barbara Sukowa en het Schönberg Ensemble uit 2005 van de dvd Im wunderschönen Monat Mai, te koop op de site van Asko|Schönberg.